اسکولیوز چیست؟
ستون فقرات از تعداد زیادی مهره تشکیل شده است. وقتی از پشت مشاهده می‌شود، به طور معمول ستون فقرات صاف به نظر می‌رسد. با این حال ستون فقرات مبتلا به اسکولیوز به دلیل چرخش مهره‌ها، خمیده شده است (که اغلب مانند S یا C ظاهر می‌شود). این انحنا ظاهری را به وجود می‌آورد که انگار فرد به یک طرف متمایل شده است.
اسکولیوز زمانی مشخص می شود که انحنای ستون فقرات در اشعه ایکس 10 درجه یا بیشتر باشد. انحنای ستون فقرات در اثر اسکولیوز ممکن است در سمت راست یا چپ ستون فقرات یا در هر دو طرف در بخش‌های مختلف رخ دهد. ستون فقرات قفسه سینه (میانی) و کمر (تحتانی) ممکن است تحت تأثیر اسکولیوز قرار گیرند. بنابراین اسکولیوز نوعی تغییر شکل ستون فقرات است.
در بیش از 80 درصد موارد علت اسکولیوز ناشناخته است (بیماری به نام اسکولیوز ایدیوپاتیک). در موارد دیگر اسکولیوز ممکن است در نتیجه تحلیل رفتن دیسک‌های ستون فقرات ایجاد شود. همین‌طور ممکن است که با آرتروز، پوکی استخوان یا یک بیماری ارثی دیده شود که در خانواده‌ها وجود دارد.
انواع مختلف اسکولیوز چیست؟
- اسکولیوز مادرزادی
در اسکولیوز مادرزادی، انحنای ستون فقرات به دلیل مهره‌های نامناسب ایجاد می‌شود. در صورت وجود علائم ظاهری ممکن است تشخیص اسکولیوز مادرزادی در اوایل نوزادی انجام شود، اما بسیاری از موارد در مراحل بعدی کودکی تشخیص داده می شوند. با رشد کودک اسکولیوز ممکن است بدتر شود و عدم تقارن در بدن ایجاد شود. به طور معمول اسکولیوز مادرزادی با رویکرد "نگاه و انتظار" درمان می‌شود. جراحی فقط در صورتی در نظر گرفته می‌شود که منحنی به وضوح بدتر شده و کودک با تغییر شکل مداوم و احتمال دردناک بودن در آینده روبه‌رو باشد.
اشعه ایکس قبل از عمل اسکولیوز مادرزادی که انحنای شدید ستون فقرات را از پشت و پهلو نشان می دهد.
- اسکولیوز ایدیوپاتیک
پزشکان ده‌ها سال است که در حال مطالعه تاریخچه طبیعی و ژنتیک اسکولیوز هستند اما تا به امروز هنوز علت اسکولیوز ایدیوپاتیک مشخص نیست. ما می دانیم که بیشترین زمان ابتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک در آغاز جوانی یا در حدود 10 سالگی است. ما همچنین می‌دانیم که رشد، می‌تواند آن را بدتر کند و ما باید بیشترین نگرانی را در مورد اسکولیوز در کودک داشته باشیم که رشد قابل توجهی باقی مانده است. هنگامی که در کودکان 2 ساله یا کمتر تشخیص داده شود به این نوع از اسکولیوز، اسکولیوز ایدیوپاتیک کودک گفته می‌شود.
اشعه ایکس بیمار با اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوان که انحنای ستون فقرات را نشان میدهد.
- اسکولیوز عصبی عضلانی
کودک مبتلا به بیماری عصبی عضلانی زمینه‌ای در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اسکولیوز است. ستون فقرات صاف نیاز به تعادل و قدرت عضلانی طبیعی در تنه دارد. در شرایطی مانند فلج مغزی، اسپینا بیفیدا و دیستروفی عضلانی، عضلات اغلب ضعیف و نامتعادل هستند و منجر به ایجاد انحنای ستون فقرات می‌شوند. به کودک مبتلا به اسکولیوز عصبی عضلانی امکان استفاده از بریس اسکولیوز داده می‌شود که ممکن است باعث کند یا جلوگیری از وخیم شدن شرایط شود. مداخله جراحی زمانی ارائه می‌شود که منحنی به نقطه اوج 50 درجه برسد. با گذشت زمان این منحنی‌ها بدتر شده و منجر به عدم تعادل تدریجی تنه می‌شوند. انحنای فراتر از 80 درجه، مشکلات تنفسی با کاهش فضای ریه ها ایجاد می‌شود.
اشعه ایکس که قبل و بعد از درمان اسکولیوز شدید را در بیمار مبتلا به فلج مغزی نشان میدهد.
علائم اسکولیوز چیست؟
موارد زیر شایعترین علائم اسکولیوز است. اگر چه هر فردی ممکن است تجربه متفاوتی از علایم را داشته باشد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تفاوت در ارتفاع شانه‌ها
- سر نسبت به بقیه قسمت‌های بدن متمرکز نیست
- تفاوت در ارتفاع یا وضعیت ران‌ها
- تفاوت در ارتفاع یا موقعیت تیغه شانه
- هنگام ایستادن مستقیم، تفاوت در نحوه آویزان شدن بازوها در کنار بدن دیده می‌شود
- هنگام خم شدن به جلو، ارتفاع کناره‌های پشت متفاوت به نظر می‌رسد
- برجستگی یا عدم تقارن در دنده‌ها که از جلو یا عقب دیده می‌شود
علائمی که معمولاً با اسکولیوز ایدیوپاتیک همراه نیستند، کمردرد ، درد پا و تغییر در عادات روده و مثانه است. اگر فردی این نوع علائم را تجربه کند برای تعیین علت علائم نیاز به ارزیابی فوری پزشکی دارد.
چگونه اسکولیوز تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص به موقع اسکولیوز برای درمان موفقیت‌آمیز بسیار مهم است. علاوه بر سابقه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی، اشعه ایکس ابزار اصلی تشخیصی برای اسکولیوز است. در ایجاد تشخیص اسکولیوز، پزشک درجه انحنای ستون فقرات را در اشعه ایکس اندازه‌گیری می‌کند. روش های تشخیصی دیگری در زیر ممکن است برای انحناهای غیرایدیوپاتیک، الگوهای منحنی غیرمعمول یا اسکولیوز مادرزادی انجام شود:
- ام آر آی: در این روش تشخیصی از ترکیبی از آهن ربا های بزرگ و رایانه برای تولید تصاویر دقیق از اندام‌ها و ساختارهای داخل بدن استفاده می‌شود.
- سی تی اسکن: در این روش تصویربرداری تشخیصی از ترکیبی از اشعه ایکس و فناوری رایانه برای تولید تصاویر افقی یا محوری (که اغلب تکه ای نامیده می شوند) از بدن استفاده می‌شود. سی تی اسکن تصاویر جزئی از هر قسمت از بدن، از جمله استخوان‌ها، عضلات، چربی و اندام‌ها را نشان میدهد. سی تی اسکن جزئیات بیشتری نسبت به اشعه ایکس عمومی نشان میدهد.
اسکولیوز چگونه درمان می‌شود؟
هدف از درمان جلوگیری از پیشرفت انحنای و تغییر شکل ستون فقرات است. مشاهده و معاینه‌های مکرر (که به آن رویکرد "نگاه و انتظار" نیز گفته می‌شود) ممکن است لازم باشد تا مشخص شود که ستون فقرات تا کی و به چه اندازه به روند تغییر شکل خود ادامه میدهد. این موارد زمانی استفاده می‌شوند که فردی انحنای کمتری از 20 درجه داشته باشد و همچنان در حال رشد باشد. برای کودکان در حال رشد فعال با انحنای اسکولیوز بین 20 تا 50 درجه، استفاده از بریس توصیه می‌شود. بریس خارجی تنه یا TLSO به مدت زمان مشخصی از ساعات شبانه روز استفاده می‌شود. این بریس فشارهای اصلاحی را به ستون فقرات در حال رشد وارد می‌کند و از بدتر شدن بیشتر اسکولیوز جلوگیری می‌کند. جراحی یک گزینه درمانی توصیه شده برای کودک مبتلا به اسکولیوز شدید یا انحنای بیشتر از 50 درجه است.
